Het empathische brein: Waarom we socialer zijn dan we denken

De schrijfstijl prikkelt en trekt de lezer mee in het boek. Keysers maakt op een empirisch gefundeerde, heldere en bovenal levendige wijze duidelijk wat spiegelneuronen en gedeelde circuits zijn, hoe de premotorische, somato-sensorische en emotionele hersengebieden daarbij betrokken zijn en hoe een en ander samenhangt met neurocognitieve constructen zoals aandachtsbias, perceptie, bewustzijn en taal. Hij integreert de verschillende aspecten vervolgens binnen een overkoepelende theorie rond sociale cognitie. Empathie wordt zoals de titel reeds impliceert duidelijk belicht, waarbij het onderscheid en de relatie met intuïtie (ventraal) en beredenering (dorsaal) uiteen worden gezet. Verder geeft hij weer hoe menselijke banden ontstaan en wat daarbij de werkzame factoren zijn, waaronder het hebben van gedeelde ervaringen. De auteur maakt het geschrevene daarbij concreet toepasbaar in de klinische praktijk — en daarmee overstijgt hij puur fundamenteel onderzoek van deze materie — door onder meer de ontwikkeling van ToM-trainingen te stimuleren vanuit de bevinding dat men leert door het veelvuldig zien van andermans gedrag en gezichtsuitdrukkingen. De gedrevenheid die de schrijfstijl uitstraalt prikkelt tevens tot het plaatsen van enkele subtiele kanttekeningen. Het boek is logischerwijze geschreven met als uitgangspunt (de ontdekking van) spiegelneuronen en de precieze werking ervan. De voorbeelden uit het dagelijks leven die hij veelvuldig hanteert, werken zoals genoemd enerzijds positief. Anderzijds worden deze situatieschetsen veelal vanuit een eenzijdig perspectief belicht en geanalyseerd: dat van spiegelneuronen. Dit suggereert dat het dé overkoepelende sleutel tot het begrip van bijna alle situaties in het leven zou zijn (‘alles is er aan op te hangen’). Hierin is een zekere hoogdravendheid merkbaar die uit enthousiasme rond de gedane wetenschappelijke bevindingen geboren lijkt, maar waarmee het doel van het boek voorbijgeschoten lijkt te worden. De auteur laat met zijn onderzoek zien dat het voor relevante wetenschappelijke ontdekkingen nodig is de diepte in te gaan en telkens verder te blijven kijken dan reeds bekende, en mogelijk eenzijdig werkende verklaringsmodellen. Zo verdiept hij de kennis rond klassieke conditionering door daar een link met spiegelneuronen en Hebbiaans leren aan te koppelen. Bij de uitleg van spiegelneuronen en gedeelde circuits aan de hand van de situatieschetsen uit het dagelijks leven laat hij echter zelf een aantal reëel lijkende modellen die ook van relevante invloed zouden kunnen zijn op het onderzochte onbelicht. In het boek worden stuk voor stuk relevante onderwerpen besproken als empathie, ethiek, psychopathie et cetera, maar doordat een en ander met vele uiteenlopende associaties naar hetzelfde perspectief meer een tunnelblik-tint krijgt dan gewenst, komt het niet ten goede aan de duidelijkheid die de auteur zich juist bij aanvang wel voorneemt. Met andere woorden, valkuil van het duiken in het spiegelneuronenperspectief is dat het ook tot een alles overkoepelende theorie verwordt waaronder ‘alles te scharen zou zijn’. Een link naar een algemeen neurocognitief denkkader, het erbij betrekken van het cognitief gedragsmatige perspectief en/of de benoeming van mogelijke alternatieve van invloed zijnde factoren zou een en ander reeds nuanceren. De auteur had de breedte in hoofdstukken verder ook mogen beperken en afbakenen tot dat wat hij tot en met het hoofdstuk rond sociale cognitie reeds gedegen omschreven had. Samenvattend vind ik Het empathische brein vooral een aan te bevelen boek voor diegenen die de neurobiologische kant van sociale interactie en de werking van spiegelneuronen goed willen leren begrijpen via een leesbare schrijfstijl.

© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 1871-1391

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.