Insight in psychosis: Relationship with neurocognition, social cognition and clinical symptoms depends on phase of illness

Samenvatting

Psychotische aandoeningen gaan vaak samen met verminderd ziekte-inzicht. Dit kan zich uiten in het onvermogen om denkstoornissen bij zichzelf te herkennen, het ontkennen van het hebben van een psychische aandoening en het weigeren van (farmacologische) therapie. Het gebrek aan ziekte-inzicht kan nadelige gevolgen hebben voor het klinisch beloop, psychosociaal functioneren en therapietrouw. Om te begrijpen welke mechanismen onderliggend zijn aan gebrekkig inzicht hebben veel onderzoekers zich gericht op neurocognitieve functies zoals (werk)geheugen, inhibitie, mentale flexibiliteit, abstract redeneren, plannen, visuospatiële vaardigheden en globale intelligentie (IQ). Deze functies lijken een kleine tot matige samenhang te hebben met ziekte-inzicht. Quee en collega's veronderstellen dat gebrekkig ziekte-inzicht mogelijk beter te begrijpen is door ook naar sociaal-cognitieve vaardigheden van patiënten te kijken. In een studie met 270 patiënten met een psychotische aandoening onderzochten zij drie factoren in relatie tot ziekte-inzicht: klinische symptomen, neurocognitieve functies en sociaal-cognitieve functies. Samengenomen konden bij chronische patiënten deze drie factoren 20% van de variantie in ziekte-inzicht verklaren, waarbij neurocognitieve functies en sociaal-cognitieve functies beide 6% en klinische symptomen 8% van de variantie verklaarden. Het interessante aan deze studie is dat beperkingen in sociaal-cognitieve vaardigheden zoals het begrijpen van gezichtsexpressies van anderen en het zich kunnen verplaatsen in de gedachten, gevoelens en intenties van anderen (Theory of Mind) een aanvullende en unieke bijdrage leverde aan verminderd ziekte-inzicht, naast de bijdrage van neurocognitieve disfuncties en klinische symptomen. Mogelijk helpt het patiënten om vanuit het perspectief van anderen naar het eigen functioneren te kunnen kijken en de terugkoppeling van anderen te gebruiken om in te schatten hoe de eigen realiteitstoetsing is. De implicatie van deze bevindingen kan zijn dat bij behandeling gericht op het vergroten van ziekte-inzicht bij psychotische aandoeningen, ingezet kan worden op het aanleren van strategieën om signalen uit de sociale omgeving beter te gebruiken bij het beoordelen van het eigen functioneren. Hopelijk wordt het onderzoek vervolgd met een behandelstudie van deze aard. Het wetenschappelijk onderzoek naar sociaal-cognitieve disfuncties bij mensen met psychotische aandoeningen heeft het afgelopen decennium een vlucht genomen. Nu is de tijd gekomen om deze kennis om te zetten in klinische toepassingen.